Pandemi tüm endüstrileri ve ekonomileri beklenmedik bir şekilde olumsuz etkilerken bir yandan bazı olumlu gelişmelerin ortaya çıkmasını da sağladı.
Pandemi sürecini atlatmış olan dünyada lojistik sektöründe Covid-19’un etkisiyle birlikte dönüşüm süreçleri de hız kazandı. Tedarik zinciri esnekliğinden 5G’ye, yeşil lojistikten IoT Nesnelerin İnterneti teknolojisine kadar sektöre etki edecek birçok yeni trend söz konusu olmaya başladı.
Son yıllarda hayatımızda büyük bir yer edinmeye başlayan sürdürülebilirlik kavramı lojistik ve dağıtım sektöründe de yeni trendleri ortaya çıkarmaya başlıyor.
Tedarik Zinciri Esnekliği
Bölgesel hale getirilmiş tedarik zincirlerinin pazarlara yaklaştırılması talebi uzun süredir tartışılıyordu ve pandemi dönemi bu sürecin bir gerçeklik haline gelmesini sağladı.
Nesnelerin interneti (IoT) teknolojisi, büyük veri, tahmine dayalı analiz ve yapay zekâ, lojistik sektörünü dönüşümler meydana getirirken; hızı, dönüşümü ve verimliliği tamamen farklı bir boyuta taşıyor. Bu da çok daha esnek tedarik zincirlerini, yani kişiselleştirilmiş müşteri gereksinimlerine seslenen tedarik zincirlerini mümkün kılıyor. Daha kısa teslimat sürelerine yönelik müşteri taleplerini karşılarken uygun maliyetli bir şekilde çalışmak da arz fazlasını azaltıyor. Depo otomasyonunda kullanılan yapay zekâ sistemleri sayesinde yanlış ürün gönderimi sorunu azaltıyor ve ürünün depodan çıkma süresini oldukça kısaltabiliyor.
Lojistik sektöründe büyük verinin analizi için kullanılan yapay zekâ ayrıca tedarik zinciri işlevlerinde tekrar eden görevleri ve süreçleri de otomatikleştiriyor ve yeni stratejik karar verme ve işbirliği biçimlerini hayata geçirmeye yardımcı oluyor.
Yapay zekâ, tahmine dayalı analizler ile müşterilerin önceki davranışlarına göre ne sipariş edebileceğini ön görebiliyor. Çeşitli tahminlerde bulunabilen algoritmalar da ürünleri erkenden hazırlayıp teslim süresini azaltabilme potansiyeline sahip oluyor.
Yeşil Lojistik
Son yıllarda hava kalitesi her geçen yıl azalmaktadır. Bilhassa lojistik alanında kullanılan araçların çevreye yaptığı salınımlar hava kalitesini düşürmektedir. Bu doğrultuda yapılacak en önemli hamle yeşil lojistik uygulamalarına geçiştir. Bu uygulamalar sürdürülebilir lojistik alanında yapılacak en temel adımdır. Önümüzdeki yıllar yeşil lojistik anlayışını benimseyen firmaların tüketiciler tarafından tercih edileceğini göstermektedir.
Yeşil lojistik günümüzde sektörde gelişen yeniliklerin üretim aşamasında önemli bir noktadır. Firmaların son yıllarda yeşil uygulamalara olan ilgisi artmakta ve çalışmalar bu duruma göre şekillenmektedir. Yeşil kavramını kendine uyarlayan en başarılı sektörlerin başında lojistik gelmektedir. Bu durumun altında yatan neden ise kuşkusuz sektörün çevreye verdiği büyük olumsuzluklardır. Yeşil lojistik, lojistik literatürüne 1980’lerin sonunda ve 1990’ların başında dâhil olmaya başlamıştır. Lojistik sektöründe yeşil bir bilince sahip olunması gerektiği ve devletlere bu konularda teşvik sağlaması ve gerekli çalışmalar yapması gerektiği hissettirilmiştir. Yeşil anlayışa yapılabilecek çalışmaların ileride bir fırsat yaratılabilecek bir durum olduğu kavramın ortaya çıktığı yıllardan beri düşünülmektedir
İşletmelerin yeşil anlayış içerisinde değerlendirilebileceği uygulamalar doğal kaynak kullanımı konusunda gerekli hassasiyeti göstermek ve çevreci bir anlayışla yenilikçi uygulamalar gerçekleştirmek olarak sıralanabilir. Ayrıca çevre yönetimi, paydaşlarla iş birliği de yeşil lojistik uygulamalarının alt etmenleri içerisinde yer almaktadır. Bu doğrultuda, yeşil lojistik yönetimini yeşil üretim yönetimi, yeşil tedarik yönetimi, yeşil malzeme yönetimi, yeşil dağıtım yönetimi, yeşil pazarlama yönetimi ve geriye doğru lojistik faaliyetleri yönetimini içine alan bir süreç olarak ele almak söz konusu olmaktadır. Çevreye verilen zararın minimuma indirilmesi ve çevreyi korumak için gerçekleştirilen adımları ifade eden yeşil yaklaşım kavramının, sürdürülebilirlik anlayışı ile doğrudan ilişkisi bulunmaktadır. Bu anlamda yeşil lojistik, lojistik faaliyetlerinde çevreye duyarlı bir anlayışın benimsenmesidir.
Tedarik zinciri süresince ürünlerin tüketicilerin ihtiyaçlarına uygun ama çevreye zarar vermeden sunulması ve geri dönüşebilir kaynaklarla depolama, stoklama, paketleme, taşıma gibi faaliyetlerin yürütülmesi yeşil lojistik hedefleri arasındadır. Yeşil lojistiği sadece çevresel yönde ele almamak gerekir. Çünkü yeşil lojistiğin sosyal ve ekonomik fonksiyonları da bulunmaktadır. Bir diğer taraftan işletmelerin çevre ile ilgili sertifikalara sahip olması ve bu sertifikalarla söz konusu yeşil lojistik uygulamalarını desteklemesi önem kazanmaktadır. ISO 14025 (çevresel ürünlerin beyan edilmesi ile ilgili), ISO 14040-44 (ürünlerin yaşam döngüsü değerlendirmesi ile ilgili), ISO 14064 (sera gazı emisyonu ölçümü ve denetimine dair standartlar ile ilgili) ve ISO 14067 (karbon ayak izi standardı ile ilgili) işletmelerin yeşil lojistik ile ilgili uygulayabileceği standartlar ve alabileceği belgeler arasındadır.
5G ve IOT Teknolojisi
Yeni nesil bir teknoloji olan 5G, bir yandan hali hazırda varlığını sürdüren standart uygulamalar hız kazandırırken diğer yandan da kablosuz ağ bağlantılarının daha verimli çalışmasına olanak sağlayan bir terimdir. 5G teknolojisinin avantajları arasında en az bekleme süresi ve maksimum hız bulunuyor. 5. Nesil internet teknolojisi olan 5G beşinci altyapıyı temsil ediyor. 5G Teknolojisi yüksek upload ve download hızı sunuyor ve 4G teknolojinin minimum 10 maksimum 100 katına kadar bir artış sunmayı hedefliyor. Böylelikle geniş kapasiteli verilerin daha hızlı aktarılması hedefleniyor. 5G’nin sağladığı avantajlar arasında cihazlar arasında daha hızlı iletişim kurulacak olması da öne çıkıyor. Bu sayede birçok deneyimi eş zamanla yaşayabilme olanağı sunuyor.
Nesnelerin İnterneti IOT Teknolojisi
“Internet of Things” teriminin kısaltması olan Iot Teknolojisinin Türkçedeki karşılığı olarak sunulan nesnelerin interneti, günlük hayatta kullanılan nesnelerin internet sayesinde diğer nesneler ile veri alışverişi yapabilmesini ve nesnelerin birbiriyle tam olarak senkronizasyon halinde olmalarını sağlayan bir teknolojidir. Bu teknoloji ortamlardan verileri toplamayı, göndermeyi ve üzerinde işlem yapmayı sağlayan web özellikli akıllı cihazlardan oluşan bir hizmet sunuyor. Nesnelerin interneti cihazları, toplanan verileri bir ağ geçidi ile aktarır, verilerin analiz edilebileceği bir bulut sistemine veya farklı bir uç cihaza bağlayarak paylaşır. Nesnelerin interneti cihazları birçoğunu işlerini insan müdahalesi olmadan, diğer ilgili cihazlar ile iletişim kurarak birbirinden aldıkları bilgiler doğrultusunda gerçekleştirir.
Nesnelerin interneti, günlük hayatı kolaylaştıran uygulama alanlarına sahip olduğu kadar kurumsal, üretimsel ve endüstriyel alanlarda da şirketlere çeşitli faydalar sağlıyor. Kullanım alanı ve alana bağlı olarak sağladığı faydalar farklılık gösterse de nesnelerin interneti teknolojisini oluşturan dört temel bileşeni bulunuyor. Nesnelerin interneti bileşenleri şöyle açıklanabilir:
Nesne Bileşeni: Nesne bileşeni karar verilebilmesi için internete ve birbirine bağlı olan cihazları ifade eden kavramdır. Bu nesneler, dahili bir sunucu ve harici çevre arasında iletişimin kurulmasını sağlayan gömülü sistemler kullanırlar. Bu nesnelerden en bilinenleri fiziksel özellikleri bilgisayarlar tarafından işlenebilmesi için elektriksel sinyallere dönüştüren sensörler, sensörlerden alınan verileri buluttaki herhangi bir cihaza gönderilmesini sağlayan kontrolörler ve aktarılan veriler doğrultusunda bir sistem veya mekanizmanın kontrol edilmesini sağlayan aktivatörlerdir.
Veri Bileşeni: Temelde nesnelerin interneti açısından veri bileşeni yapılandırılmış ve yapılandırılmamış olarak ikiye ayrılan verileri kapsayan kavramdır. Yapılandırılmış veriler bilgisayar tarafından kolayca sınıflandırılan, sorgulanan ve analiz edilen dosya veya veri olarak görülür. Ham veri olarak da adlandırılan yapılandırılmamış veri ise veri tabanlarında belirtilen klasik biçimlere sokulmamış verilerdir. Veri yönetiminin başarılı bir şekilde gerçekleştirilebilmesi için verinin taşınması, depolanması gibi süreçlerin etkinliği önemlidir.
İnsan Bileşeni: Çok miktardaki veri tek başına pek bir anlam ifade etmez. Uygun kararların alınarak etkin eylemlerin gerçekleştirilebilmesi için verilerin insanlar tarafından kullanılabilecek kullanışlı bilgilere dönüştürülmesi gerekir. Bunun için ise M2M (Machine to Machine), M2P (Machine to People) veya P2P (People to People) etkileşimlerinden birinin gerçekleştirilmesi gerekir. Her ne kadar temelde yalnızca M2M bağlantısı nesnelerin interneti teknolojisini kapsıyor gibi görünse de M2P ve P2P etkileşimleri de nesnelerin interneti teknolojisini en yüksek değerli etkileşim sürecinin oluşturulmasını sağlar.
Süreç Bileşeni: Süreç bileşeni, diğer nesnelerin interneti bileşenlerinin uyumlu çalışmasını ifade eder. İnsan, nesne ve veri arasındaki etkileşimi kolaylaştıran süreçler bilginin doğru zamanda, uygun bir şekilde doğru kişiye ulaştırılmasını sağlar.
Nesnelerin İnterneti Teknolojisi hem sosyal yaşamda hem de iş hayatında adından söz ettirmeye başladı. Nesnelerin interneti teknolojisi temelde iki farklı akıllı cihazın iletişime geçmesini sağlıyor. Günümüzde ise şehircilikten küçük ev aletlerine kadar pek çok alanda kendine yer bulan bu sistem hem insanlar hem de şirketler için çok çeşitli faydalar ortaya koyuyor.
Nesnelerin interneti teknolojisi şirketlerin daha verimli çalışmalarına, daha iyi müşteri hizmeti sunmalarına ve daha etkili karar verme süreçleri yürütmelerini imkân sağlıyor.
Nesnelerin İnterneti kullanım alanları kurumsal, üretim ve endüstriyel alanlarda oldukça yaygın olarak kullanılıyor. Bu alanlara ek olarak, lojistik ve inşaat uygulamaları, akıllı şehir, imalat, bilişim sektörü, sağlık ve ticaret uygulamalarında da yaygın olarak kullanılıyor.
Nesnelerin İnterneti artan verimlilik ve azalan iş yükü, etkin operasyon yönetimi, kaynakların ve varlıkların daha iyi kullanımı, kapsamlı pazarlama ve geliştirme, iyileştirilmiş müşteri hizmetleri, daha iyi ticari fırsatlar gibi ve pek çok avantajı da barındırıyor.
Türkiye’nin ileri teknoloji altyapıya sahip müşteri odaklı ilk lojistik girişimi Yolda.com, lojistik sektörünün dijital dönüşümüne destek oluyor. İş ortaklarının memnuniyetinin artması için çalışmalarını sürdürüyor, yeşil lojistik uygulamalarına önem vererek global bir sorun olan karbon ayak izinin düşmesini hedefliyor.