Ürünlerin ve malzemelerin yeniden kullanımı yeni bir olgu değildir, atık kağıt geri dönüşümü, meşrubat şişeleri için depozito sistemleri ve hatta çocukluk yıllarımızda mahallemizde gezinen hurda toplayıcıları uzun süredir var olan örneklerdir.
Tersine lojistik; ürün değerinin korunması veya uygun şekilde yok edilmesinin sağlanması için ham maddelerin, süreç içi stokların, nihai ürünlerin ve ilgili bilgilerin tüketim noktasından üretim noktasına doğru olan akışının, etkili ve maliyet açısından etkin olacak bir şekilde planlanması, uygulanması ve kontrolü olarak düşünülebilir.
Tersine lojistiğe konu olan bir ürün, birçok farklı sebeple bu tersine gönderim/tersine dağıtım ağına girebilir.
Bu dönüşlerde:
-
Ürün geri dönüşünün potansiyel sebepleri arasında ürünün ham madde veya üretim fazlası olması
-
Kalite kontrolde başarısız olması
-
Teslimatın yanlış veya hasarlı olması
-
Ürünün kullanım süresinin dolması
-
Stok ayarlaması
-
Garanti kapsamındaki geri dönüşler
-
Tamir amaçlı geri dönüşler
-
Ürünün yeniden değerlendirilmesi amaçlı dönüşler
-
Zararlı maddeler ile ilgili yasal düzenlemelere bağlı geri dönüşler
-
Paketleme, konteynır, palet vb geri dönüşleri
-
Ürünün hata veya sağlık sebepleri ile geri çağrılması sayılabilir.
Bu sayılan sebepleri ürün geri dönüşünün tedarik zinciri içerisinde, nerede ve hangi aşamada gerçekleştiğine ilişkin olarak gruplamak da mümkündür. Üretimin herhangi bir aşamasında gerçekleşen dönüşler “üretim dönüşleri”, nihai ürünün son kullanıcıya ulaşması aşamasında meydana gelen dönüşler “dağıtıcı dönüşleri”, nihai ürünü kullanan tüketicilerden gerçekleşen dönüşler de “müşteri dönüşleri” olarak adlandırılabilir.
Tersine lojistiğin temel yararları ekonomik, ekolojik ve yasal yararlardır. Yasalar ürünün geri toplanmasını ve yeniden değerlendirilmesini veya uygun şekilde yok edilmesini zorunlu kılıyor olabilir. Çevreye dost üretim ve tüketim sebebi ile tersine lojistik uygulanıyor olabilir. Ürünün yeniden değerlendirilmesi kaynak ve malzeme kullanımı açısından ekonomik fayda sağlayacağı için tersine lojistik uygulanabilir.